In Between the Lips
The ancient Greek philosopher Aristotle advanced the influential argument that a woman’s body is monstrous by nature a deviation from that of the normative male…1
Connelly, F. S.
It all started with Adam and Eve plucking and eating the forbidden fruit in the garden. The guilt was indeed on Eve who picked the apple and offered it to Adam after one bite. Yet, she was merely created from Adam’s rib. Adam responded fittingly when God asked if they had eaten from the forbidden tree that grants knowledge of the good and the evil. He pointed first to Eve, then to God, saying, “She gave me the apple, and You gave her to me.” And since that day, Eve has always remained guilty. While this story was undoubtedly written from a male perspective, its continued relevance is thought-provoking.
In the 4th century, the Christian Church defined the seven deadly sins as pride, lust, envy, gluttony, greed, sloth, and wrath, urging people to restrain their extremism and worldly desires. In contrast, the seven holy virtues of chastity, temperance, charity, diligence, patience, kindness, and humility were presented as the path to goodness. Although sins and virtues were offered for the benefit of all humanity, these definitions have historically been manipulated to favor men, providing them with various advantages and privileges over women. This phenomenon is not limited to Christianity but appears in different cultures, traditions, and beliefs as rules established to break women’s dominance in society.
Women are often paid less than men, have fewer opportunities for promotion, and the likelihood of not being able to work long-term due to the possibility of giving birth, and consequently being pushed out of the workforce. The virtue of diligence is bestowed upon men, while female sexuality is often considered a taboo that needs to be covered in many cultures. Being lustful is not considered a sin for men, whereas women are expected to be chaste. The pornography industry disregards women and LGBTQ+* individuals, investing solely in male pleasure. In short, while those in power define virtues, women bear the brunt of the consequences. Oh, Eve, you shouldn’t have plucked that apple!
Feminist movements have managed to bring about and accelerate the momentum of certain rights against traditional gender norms and the marginalization of women. They serve as pioneers of a mental shift. While feminism utilizes internet tools to exhibit activism that benefits marginalized, excluded, trivialized, homogenized, and misrepresented groups worldwide, it’s significant to recognize that we are still at the beginning of the path. Despite the younger generation’s demand for a more comprehensive, queer, egalitarian, genderless, and free life, some holders of power, fearing loss of control, continue to suppress societies with their manipulated narratives. Once again, the burden falls on women, LGBTQ+ individuals, or discriminated groups. Thanks to the help of social media, movements like Time is Up, Me Too, and Free the Nipple** have enabled oppressed communities from various parts of the world to share their stories with society bravely.
So what are today’s sins and virtues? Who determines them, and how does the punishment mechanism work? Who should be free and who should be guilty, whose identities are explicit and honorable? Whose stories are worth listening to, whose pain is most intense, or whose mourning is permissible?2
Meltem Sarıkaya’s paintings come into play exactly at this point. With humorous elements hidden beneath images that may initially appear erotic, seductive, and fetishistic, the artist addresses issues related to heterosexism, homophobia, and the patriarchal society’s outrage. By altering the role of the female body, often fetishized, in her paintings, she aims to raise awareness and expand the scope of empathy in the viewer. While depicting power in the female image, the artist turns oppressive elements into subjects of ridicule and, in a mocking tone, seems to declare, “Put up with it or shut up.” She criticizes sexual discrimination, and conventional, half-learned information on sexual identities, imposed and standardized one-sided sexuality, with a language that is open and direct. In her paintings, she incorporates internet memes, popular words of the year, Gen Z slang, and visual repertoire. By using some jokes and wordplays commonly used in internet language and followed by Gen Z, she further highlights the clichés of the period. The artist uses sexuality as a veil intentionally, to capture attention by appealing to the most primitive self – the id, which is the core of pleasure-based instinctual desires. While using humor to delve into the depths of the mind, the darker aspects of primitiveness also seep into the works.
Sarıkaya’s first solo exhibition, In Between the Lips, features a collection of paintings and installations that challenge perceptions and definitions of kindness and righteousness held by those in power positions, ultimately providing comfort for patriarchal societies. The works incorporate relevant keywords and images, pointing toward remedies for the emerging sins of humanity. According to slang dictionary,3 In Between the Lips is a phrase that women generally use to refer to how their partner will do whatever they ask. The word “lips” in this context refers to the power of a woman’s words. However, it also has a sexual connotation.
Sarıkaya’s work is reminiscent of a genre from the 80s and 90s that often featured women artists exploring the subject of the body. She selects imagery that is boundary-pushing, sometimes disturbing, yet visually captivating. In the painting A Tulip for a Peach of a Liar, a flower blooms from an anus, evoking vulgar slang in Turkish. Through this painting, the artist takes the liberty to be naughty and almost shouts out, “None of your business”. Unexpected topics regarding women’s sexuality are laid bare, creating sensations. She confronts the patriarchal perspective, prioritizing their pleasure and having no remorse for exposing it, by choosing to mimic their behavior. This deliberate vulgarity highlights her provocative, mischievous, and playful style stance.
The canvases placed around the word “toxic” suggest a series of recipes to overcome today’s sins such as sexism, body-shaming, ego, and post-truth which provoke mindsets that are twisting reality, are non-inclusive, and marginalize certain groups. Although these behaviors initially bring to mind toxic masculinity, characterized by aggression, intimidation, and violence, Sarıkaya’s paintings transform them through the energy of femininity. The paintings highlight the positive attributes of femininity, such as empathy, good manners, and patience which can be considered remedies to cure the toxic behavior. Sarıkaya responds to the commodification of the female body and the physical norms that it imposes with a piece titled Develops Good Manners, offering an eye drop to tame the eyes that lack goodwill. On the other hand, to the characters who are selfish enough to care nothing but themselves with their egocentrism, the artist prescribes a suppository under the title Empathy, envisioning a cleansing from tactlessness and lack of communication, aiming to reduce at least slightly the green moldy toxicity.
The Notes from the Locker Room series is a collection of images encountered by the artist online, absurd objects, and scenes from daily life. These sketches prominently feature sexuality and offer a glimpse into the artist’s world. The artist randomly selects humorous images that catch her attention without following a narrative and shares her core process of painting namely sketching. These watercolor images consist of funny photographs that are easily found online and resemble fortunes from chewing gum, featuring playful drawings and rhymes. Through this series, the artist reinterprets old-school phrases about love, compassion, and friendship, as well as hopeful portrayals of the future, as they are still found inside fortune-chewing gums.
In the artwork titled Cheesy and Cringe, Sarıkaya brings the internet slang term Rizz onto the canvas. Rizz specifically refers to the actions of men pouring out their affection to a woman and employing various tactics within their interest. It represents a new model of the Playboy who seeks to ensnare rather than charm with natural attractiveness. This word was also selected as the most popular word of 2023 by the Oxford Dictionary.4 It wouldn’t be false to say that Sarıkaya considers this word as today’s main sin. The artist humorously presents her stance against it, resembling the word as an advertisement hung on market stalls. The objects found beneath the painting not only reference another artwork*** she has done in the past but also criticize the mediocre solution of anchoring the canvases with weights underneath to prevent them from flying away in the wind. While doing so, she undermines the subject matter, the playboy, through this act. Eve has raised her voice now, so let’s not forget that it’s all In Between the Lips!
T. Melis Golar
1Connelly, F. S. (2012). The Grotesque in Western Art and Culture. The Image at Play, 62.
2 Butler, J. (2004). Precarious life: The powers of mourning and violence. verso.
3 Arslan, M. (2004). Argo kitabı. (No Title).
4 Oxford word of the year 2023. Oxford Languages. (n.d.). https://languages.oup.com/word-of-the-year/2023/
* After a long time, neglected groups have finally begun to have platforms that prioritize their sexual pleasures, but the numbers are still low.
**Time’s Up is a movement that started in 2018, bringing together individuals who have experienced sexual harassment while seeking to advance their careers in the workplace.
Me Too, similarly, is a social movement that emerged in 2007 to raise awareness by sharing the experiences of sexual harassment, abuse, and assault victims with the public. It gained a greater impact in 2017 through the spread of social media.
The Free the Nipple movement emerged in 2012 as a response to the unequal approach that considers it normal for men to be topless in society but creates a sexual perception when women do the same. This issue is still debated today on social media platforms such as YouTube and Instagram.
***In her past work Talk to This (2023), the artist placed cheap phallic objects such as eggplants, dildos, and bananas in front of a figure we understand to be a power that spouts nonsense, instead of a microphone.
İki Dudağın Dediği Olur
Antik Yunan filozofu Aristoteles, kadın bedeninin doğası gereği canavarsı olduğu, normatif erkek bedeninden bir sapma olduğu şeklindeki etkili argümanı ileri sürdü…1
Connelly, F. S.
Her şey Adem ve Havva’nın ormandaki o yasak meyveyi koparıp yemesiyle başladı. Suçlu, pek tabii elmayı koparan ve bir ısırık sonrası onu Adem’e uzatan Havva idi. Oysa o sadece Adem’in kaburgasından yaratılmıştı. İyi ve kötünün bilgisini veren yasak ağaçtan meyve yediniz mi diye soran Tanrı’ya, Adem kendine yakışır bir yanıt verdi. Önce Havva’yı sonra da Tanrı’yı işaret ederek, “Elmayı bana o verdi, sen de bana onu.” Ve o günden beri Havva hep suçlu kaldı. Bu hikayenin bir erkeğin bakış açısıyla yazıldığının şüphesizliği şu tarafta dursun, bugün hala güncelliğini yitirmeyişi oldukça şaşırtıcı.
Hristiyan Kilisesi’nin 4 yy.’da tanımladığı yedi ölümcül günah; kibir, şehvet, haset, oburluk, açgözlülük, tembellik ve öfke olarak belirlenip, insanın aşırılıklarını ve dünyevi tutkularını dizginlemeyi önerirken yedi kutsal erdem olan iffet, ölçülülük, cömertlik, çalışkanlık, sabır, nezaket ve alçak gönüllülük iyiliğin yolu olarak gösterilmişti. Her ne kadar günahlar ve erdemler tüm insanlığın faydası için sunulmuş olsa da geçmişten bu yana bu tanımlar cinsiyetler arasında çeşitli üstünlük ve avantajlar sağlamak adına erkeklerin faydasına yön değiştiriyor. Bu yalnızca Hristiyanlık üzerinden değil farklı kültür, gelenek ve inançlarda da çoğunlukta kadının toplumdaki egemenliğini kırmak için konulmuş kurallar olarak yer alıyor.
Örnek olarak; kadınlar erkeklerle eşit maaş alamadıkları, terfi almadıkları ve anne olma ihtimalleri sebebiyle uzun vadeli çalışamayacakları gibi sebeplerle çalışma hayatından uzaklaştırılıyorlar. Çalışkan olma erdemi erkeklere bahşediliyor. Veyahut, özellikle kadın cinselliği çoğu kültürde üstü kapatılması gereken bir mefhum. Şehvetli olmak erkekler için bir günah sayılmazken iffetli olmak kadınların görevi addediliyor. Porno endüstrisi kadınlar, LGBTQ+’ları* yok sayıyor, yatırımlar yalnızca erkek hazzına yönelik yapılıyor. Kısacası sevaplar hep iktidarın tanımlarıyla onların hanesine yazılırken okların uçları hep kadınlara dönmüş görünüyor. Ah, Havva o elmayı koparmayacaktın!
Geleneksel toplumsal cinsiyet normlarına ve kadınların ötekileştirilmesine karşı bugüne kadar feminist akımların getirebilmeyi başardığı ve elde ettiği kimi hakların bugün ivmesi yukarı tırmanıyor ve zihinsel bir değişimin de öncüsü oluyorlar. Dördüncü feminist dalga internet araçlarını kullanarak dünyanın farklı yerlerinde haksızlığa uğramış, dışlanmış, önemsizleştirilmiş, tek tipikleştirilmiş ve yanlış şekilde temsil edilmiş kitlelerin avantajına olacak şekilde bir aktivizm sergilese de, henüz yolun çok başında olunması gerçeğini de görmek gerekiyor. Her ne kadar yeni kuşak daha bütüncül, kuir, eşitlikçi, cinsiyetsiz ve özgür bir hayat yaşamak talebinde olsa da kimi iktidar sahipleri ellerindeki gücü yitirme korkusuyla, manipüle ettikleri tariflerle toplumları baskılamaya devam ediyor. Burada da fatura hep kadın, LGBTQ+ veya ayrımcılığa tabi tutulmuş gruplara çıkıyor. Time is Up, Mee Too, Free the Nipple** gibi hareketler sosyal medyanın yardımıyla dünyanın pek çok yerinden baskı altındaki kesimlerin hikayesini toplumla daha cesurca paylaşabilmelerini sağladı.
Peki bugünün günahları ve sevapları neler? Bunları kimler tayin ediyor ve ceza mekanizması nasıl işliyor? Kimler özgür olmalı kimler suçlu, kimlerin kimlikleri açık ve onurlu? Kimlerin hikayesi dinlemeye değer, kimin acısı en yoğun veya kimlerin yası tutulabilir?2
Meltem Sarıkaya’nın resimleri de tam da bu noktada devreye giriyor. İlk bakışta erotik, baştan çıkarıcı ve fetiş görünen imgeler altındaki mizahi unsurlarla sanatçı heteroseksizm, homofobi ve eril toplumun zorbalığını eleştiriyor. Fetiş nesnesi olan kadın bedenin sanatçının resminde rol değiştirmesi izleyende bir farkındalık yaratırken, empati alanını genişletiyor. Sanatçı iktidarı kadın imajında resmederken, baskılayıcı unsurları alay konusu haline getiriyor ve karikatürist bir eda ile sanki ‘öyle olmaz böyle olur’ diyor. Cinsiyet ayrımına, cinsel kimlikle ilgili öğrenilmiş basmakalıp bilgilere, dayatılan ve standartlaştırılan, tek yönlü cinselliğe dair eleştirisini açık ve direkt bir üslupla aktarıyor. Resimlerinde argo, internet meme(leri), yılın popüler kelimeleri, z kuşağının terminolojisi ve görsel dağarcığı önemli bir rol oynuyor. İnternet dilinin kullandığı ve z jenerasyonun takip ettiği bazı esprileri ve kelime oyunlarını kullanarak dönemin klişelerini göze daha da sokuyor. Sanatçı cinselliği bir paravan olarak kullanıyor. Bunu özellikle yapıyor, çünkü insanların dikkatini en ilkel benliğin, id’in zevk temelli içgüdüsel arzuları gıdıklıyor. Zihnin derinliklerine ulaşmaya çalışırken mizahı kullanıyor olsa da ilkelliğin karanlık tarafları da işlerin içine sızıveriyor.
Sarıkaya’nın ilk solo sergisi olan İki Dudağın Dediği Olur iyilik ve doğruluk anlayışını tayin eden iktidar sahiplerinin ataerkil toplumun yararına tanım ve algılarını ters yüz eden tuval çalışmaları ve yerleştirmelerden oluşuyor. Yapıtlarda kullanılan bazı kilit kelimeler ve onlara eşlik eden görseller, yeni ölümcül günahlara ve onlara çare olacak kimi iyileştirici ilaçlara işaret ediyor. İki Dudağın Dediği Olur argo sözlüğünde3 özellikle kadınların kullandığı bir deyim olup sevilen kadının erkeğe istediğini yaptıracağını anlatmak için kullanılır. İki dudak ifadesi, kadının sözlerinin baskınlığını vurguladığı gibi, cinsel bir çağrışım da taşır.
Sarıkaya özellikle 80li ve 90lı yıllarda beden üzerine çalışan kadın sanatçıların kullandığı bir üslubu bize yeniden hatırlatıyor. Resimlerinde sınırları zorlayan, kimi zaman rahatsız edici fakat buna rağmen güzel görünen bir imge seçkisi yapıyor. Muhteşem Yalancıya Bir Lale resminde bir anüsten çiçek açıyor. Argo bir küfürü de akla getiren resim vasıtasıyla sanatçı edepsizlik hakkını eline alıyor ve adeta “Size ne?” diye bağırıyor. Kadın cinselliğine dair konuşulması beklenmeyen konuları masaya yatırıp, sergileyerek sansasyonel bir etki yaratıyor. Yalnızca kendi hazzını önemseyen ve bunu ifşa etmekten korkmayan erkin karşısına çıkıp ona onun gibi davranmayı seçiyor. Bu bilinçli bayağılık; kışkırtıcı, muzip ve dalgacı tavrı öne çıkarıyor.
Sergide, psikolojik olarak sağlığa zarar veren, olumsuz etkileyen unsurları belirtmek için kullanılan toksik (zehirli/zararlı) kelimesi etrafında yerleştirilen tuvaller bugünün günahları olarak kabul edilebilecek cinsiyetçilik, beden ile utandırma (body shaming), ego, hakikat sonrası (posth-truth) gibi gerçekliği büken, kapsayıcı olmayan, ötekileştiren zihin yapılarına karşı bir dizi reçete öneriyor. Bunlar akla ilk olarak toksik erilliği getirirken içinde barındırdığı saldırganlık, korkutma ve şiddet eğilimleri Sarıkaya’nın resimlerinde dişil enerjinin kudreti ile empati sahibi, görgülü ve sabırlı olmayı sağlayan şifalı birer ilaca dönüşüyor. Sarıkaya kadın bedenini metalaştıran sistemin dayattığı fiziki normlara Görgüyü Geliştirir başlıklı yapıt ile yanıt veriyor ve ondan mahrum olan gözlere, üzerinde görgü yazan bir göz damlası öneriyor. Diğer tarafta kendinden başka kimseyi önemsemeyen egosantrik karakterlere ise Empati isimli fitili tavsiye ederek sanatçı, düşüncesizlik ve iletişimsizlerinden arınmayı ve etrafa yayılan yeşil, küflü toksikliği biraz olsun azaltmayı hayal ediyor.
Bel Altından Notlar serisi ise sanatçının internette karşısına çıkan görseller, günlük hayatından absürt nesneler ve sahnelerden oluşuyor. Cinselliğin yine ön planda olduğu bu eskizler aynı zamanda sanatçının dünyasına bir kapı da aralıyor. Bir öyküye bağlı kalmadan yalnızca ilgisini çeken, esprili imajları seçerek yaptığı bu seride resim yapma pratiğinin temeli olan eskizleme deneyimini izleyiciyle paylaşıyor. Her an internette karşılaşılacak komik fotoğraflar ve rastgele bir seçkiden oluşan suluboyalar sakız fallarındaki manilere veya eğlenceli görselleri de adeta taklit ediyor. Miadını doldurmuş deyişlerle aşk, sevgi ve arkadaşlık kavramlarının çarpıklığına ve aşılanan umutlu gelecek tasvirlerine bir yorum getiriyor.
Uyduruk ve Rezil başlıklı yapıtta ise Sarıkaya bir internet argosu olan Rizz kelimesini tuvale taşıyor. Rizz özellikle erkeklerin bir kadına ilgisi dahilinde ona dil dökmesi ve çeşitli taktikler uygulaması anlamına geliyor. Bir başka deyişle, rizz kendi doğal çekiciliği ile birini etkilemek yerine kendi ağına düşürmek için çabalayan yeni kazanova modeli. Bu kelime aynı zamanda Oxford Sözlüğü tarafından 2023 yılının en popüler kelimesi seçildi.4 Sarıkaya bu kelimeyi bugünün ana günahı sayıyor demek yanlış olmaz. Sanatçı buna karşı duruşunu yine esprili bir biçimde kelimeyi pazar yerlerinde muşambalara asılan bir reklam gibi sunuyor. Resmin altında bulunan nesneler ise hem geçmişte yaptığı başka bir çalışmaya*** referans veriyor hem de muşambaların rüzgarda uçmasın diye altına asılan ağırlıklarla sabit tutulması gibi vasat bir çözümü gündeme getirerek, kelimenin öznesini yeriyor. Havva artık ağzını açtı, o yüzden unutulmasın ki İki Dudağın Dediği Olur!
T. Melis Golar
1 Connelly, F. S. (2012). The Grotesque in Western Art and Culture. The Image at Play, 62.
2 Butler, J., & Ertür, B. (2005). Kırılgan hayat: yasın ve şiddetin gücü. Metis Yayınları.
3 Arslan, M. (2004). Argo kitabı. (No Title).
4 Oxford word of the year 2023. Oxford Languages. (n.d.). https://languages.oup.com/word-of-the-year/2023/
* Çok uzun bir süreden sonra nihayet göz ardı edilmiş grupların da cinsel hazlarını önemseyen mecralar ortaya çıksa da, oranlar hala düşük.
**Time is Up 2018’de başlayan, iş yerinde kariyerlerini ilerletmek isterken cinsel istismara uğrayan kişileri bir araya getiren bir harekettir.
Mee Too da benzer şekilde sosyal bir hareket olarak cinsel taciz, istismar ve tecavüz mağdurlarının yaşadıklarını toplumla paylaşarak farkındalık yaratmak adına ilk kez 2007’de ortaya çıkan fakat daha yüksek etkiyle 2017’de sosyal medya vasıtasıyla yayılmış bir akımdır.
Free the Nipple akımı erkeklerin toplum içinde üstsüz gezmesini normal gören ve bunu kadınlar yaptığında cinsel bir algı yarattığı iddia eden, eşitlikçi olmayan yaklaşıma karşı 2012’de ortaya çıkmıştır. Aynı konu Youtube, Instagram gibi sosoyal medya platformlarında da bugün hala tartışılmaktadır.
***Sanatçı geçmişte yaptığı Buna Konuş (2023) çalışmasında palavralar uyduran bir iktidar olduğunu anladığımız kişinin önüne mikrofon yerine patlican, dildo, muz gibi ucuz fallik nesneler yerleştirmişti.