a yellow sun a black sun
07.09.2021 – 20.10.2021
Artists
- Etel Adnan
- Nadim Asfar
- Vartan Avakian
- Gregory Buchakjian
- Simone Fattal
- Sirine Fattouh
- Daniele Genadry
- Lamia Joreige
- Mireille Kassar
- Stéphanie Saadé
- Roy Samaha
Curator
Karina el Helou
a yellow sun a black sun
Etel Adnan, Vartan Avakian, Nadim Asfar, Gregory Buchakjian, Simone Fattal, Sirine Fattouh, Danielle Genadry, Lamia Joreige, Mireille Kassar, Stéphanie Saadé, Roy Samaha
Curated by Karina El Helou
‘A yellow sun a blue sun a black sun the language-circuit has burned STOP’ Etel Adnan
‘A yellow sun a black sun’ is an exhibition about the sun’s dual nature as both life-giver and fire dealer, as described in Etel Adnan’s book of poetry, The Arab Apocalypse. In the works exhibited, the yellow sun unveils the beauty of Lebanese mountains, Roman and Greek temples, gods such as Helios. It produces golden, yellow, white, pink, and orange light as in Genadry’s work. In contrast, other works show the destructive nature of the black sun dominating Beirut’s sky, with its incendiary power inscribing the city in a cycle of violence, and each trip around the star bringing
new fires and destructions with it.
Adnan’s representation of war is set in motion by the sun’s dual function as life/light-giver and death/fire-dealer. Light produces scores of offspring then rays become bullets, and missiles. (Simonton)
Etel Adnan wrote L’Apocalypse Arabe, in its original French, between February 1975 and August 1976, during a crisis that later became the Lebanese Civil War (1975–1990); it has been said that this work “intuited the war”. The poems are an urgent response to the 1976 siege of the Tel al Za’atar Palestinian refugee camp, and the subsequent massacre that took place there. The siege of Tel al-Za’atar lasted fifty-nine days, hence the poem’s structure: “the living had slept 59 days with the corpses 59 days. 59 days ‘. When asked why she chose the sun as The Arab Apocalypse’s main protagonist, Adnan replied by saying: “I don’t know how children dream, but in their drawings, there is very often a sun. The sun is extraordinary. Just like a sunset when the whole world becomes a festival of colours. We have created cities and architecture which no longer expose us to nature. She adds ‘ It was January 1975. One day I took a pencil and a piece of paper, and I said to myself: I want to write a poem on the sun. Totally repetitive: the sun, the sun, the sun. I wrote the first page, and it stayed in my drawer. Then, in April 1975, the Christian militia, the Phalanges, killed a whole Palestinian busload. I got cold, I knew this would cause big trouble in the city. ”
Although more than 40 years have passed since these poems were written, they are still very relevant in their descriptions of the duality within Mediterranean cities life such as Beirut, which is still experiencing violence, war, and destruction, the last incident being the massive blast on
August 4, 2020. Despite its darkness and violence, this cycle of pain happens in the most beautiful scenery, under the golden light of the sun and the bluest sea of all, the Mediterranean sea. Humans of this region—Mesopotamia—created mythical figures that initiated similar hostilities such as Samas (the Sun god). This replicating, perpetual motion machine bears witness to a sense of cruelty that further spreads the cycle of violence. All this imitates the big bang birth of our solar system, whose centre follows its 10 billion-year lifespan by nuclear creation and death by nuclear destruction.
In the Fertile Crescent, the sun dictates cosmic order; “the Rider of clouds” sows his generative seed in the body of the goddess. Helios, Baal, Marduk, and Bel all appear in The Arab Apocalypse, as do myriad consorts (Anat, Ishtar, and Isis)—the feminine principle of the moon, fertility, and the sea. (Simonton)
A yellow sun
According to scientists, life on earth is fueled by the sun and plants constitute this reservoir transforming sun rays into energy. Plants are a living example of the theory of heliocentricism, which places the sun at the centre of the universe. (Coccia)
The photographs of Nadim Asfar bear witness to the profusion of life in remote places far from humans. For 10 years, Asfar captured images of Lebanese mountains. Amongst the rocks and trees of Mount Hermon, he photographed the lonely Roman Temple of Ain Hersha, with its Greek inscriptions and sculpture of the god Helios, a lost tribute to the sun.
Mount Hermon was first mentioned as early as 2000 years before Christ in the Epic of Gilgamesh and is considered by many to be an axis Mundi, where cosmic energy is felt through special magnetic fields.
The film ‘Sun Rave’ by Roy Samaha speculates on the theory of heliocentrism, placing the sun at the centre of political and social revolutions, with each solar storm affecting human reasoning and history on a massive scale.
In Lamia Joreige’s film titled ‘Sea & Sun’, she films images in Greece that enter a dialogue with Etel Adnan’s first poem written in 1949. The sound of waves and the golden light reflected on the blue sea show a peaceful landscape, but the words of Adnan reveal a hidden struggle between the sea and the sun, and as in many of Adnan’s poems, the threat of an upcoming turmoil is never too far away.
a black sun
‘un soleil attend SOYOUZ le soleil attend APOLLO le soleil c’est GAGARINE
le soleil rouge de Malevich a suivi son convoi funèbre jusqu’à Beyrouth’
The apocalyptic sun made its way to Beirut. Artist and historian Gregory Buchakjian conducted a seven-year-long research project from 2009 to 2017, recording typologies of abandoned houses. The images taken from section 3.1.2 from an inventory of 10.770 photographs, represent burned ceilings, walls, and clothes. Captured in a Beirut burned by war and militias, by negligence and fires, these images are enigmas as to what happened there and why.
In the film Lost/ Won by Sirine Fattouh, 100 women answer the question of what they lost and what they won in life. The work looks at the duality of life itself, as many discuss the difficult living conditions of women within middle-eastern societies, others mentioned the losses suffered during the 2006 war which destroyed many houses in South Lebanon.
Victory over the Sun
Helios didn’t just punish Beirut but the entire Levant region and many countries became brothers in misfortune, suffering from war, radicalisation, corruption, emigration, and colonisation… did the Levantines attempt to join the modern world and failed? Did they fail to take over the Sun? In the avant-garde opera Victory over the Sun, written in 1913 and performed in Saint-Petersburg a few years before the October revolution, the advent of the new world is announced in a pseudo-language called “zaum”. It is a world where man and machine would conquer ‘the sun’ together. The point was to abolish reason through abstract language and destroy time by catching the sun. Did they catch the Sun? Did the Levant fail and cyclical time become endless and all the worlds continue to collapse?
One thing is certain, the sun has claimed a victory over Beirut.
‘Another sun jealous of Yellow enamoured of Red terrified by Blue horizontal A sun romantic as Yellow jealous as Blue amorous as a cloud
A frail sun a timid sun vain sorrowful and bellicose sun
A pharaonic boat an Egyptian sun a solar universe a universal sun’
a yellow sun a black sun
Etel Adnan, Vartan Avakian, Nadim Asfar, Gregory Buchakjian, Simone Fattal, Sirine Fattouh, Danielle Genadry, Lamia Joreige, Mireille Kassar, Stéphanie Saadé, Roy Samaha
Küratör: Karina El Helou
‘’Sarı bir güneş mavi bir güneş kara bir güneş fiilin devresi yandı STOP’ Etel Adnan
‘A yellow sun a black sun’, Etel Adnan’ın Arap Kıyameti adlı şiir kitabında anlatıldığı gibi, güneşin hem hayat veren hem de ateş saçan ikili doğasını konu alır. Sergilenen eserlerde sarı güneş, Lübnan dağlarının, Roma ve Yunan tapınaklarının, Helios gibi tanrıların güzelliğini gözler önüne serer. Genadry’ın eserlerinde de olduğu gibi altın, sarı, beyaz, pembe ve turuncu ışık saçar. Buna karşılık diğer eserler, kenti şiddet döngüsüne sokan kışkırtıcı gücüyle Beyrut’un gökyüzüne hakim olan kara güneşin yıkıcı doğasını ve yıldız etrafındaki her yolculuğunun beraberinde yeni yangınlar ve yıkımlar getirdiğini gösterir. ‘Adnan savaşı, güneşin yaşam/ışık veren ve ölüm/ateş gibi ikili işlevleri üzerinden temsil ederek harekete geçirir. Işık çok sayıda döl üretir, sonrasında bu güneş ışınları birer mermiye ve füzeye dönüşürler”. (Simonton)
Etel Adnan Arap Kıyamet’ni Lübnan İç Savaşı (1975-1990) haline gelen kriz sırasında, Şubat 1975 ile Ağustos 1976 arasında, orijinal fransızca haliyle kaleme alır; daha sonraları bu çalışma için ‘’savaşı önceden sezdiği’’ söylenmiştir. Şiirler, 1976’da Tel al-Za’atar Filistin mülteci kampının kuşatılmasına ve ardından orada gerçekleşen katliama acil bir yanıt niteliğindedir. Tel al-Za’atar kuşatması elli dokuz gün sürdü, dolayısıyla şiirin yapısı bu şekildedir: ‘’canlılar cesetlerle 59 gün boyunca uyumuştu 59 gün 59 gün‘. Adnan, Arap Kıyametinin baş kahramanı olarak neden Güneş’i seçtiği sorulduğunda: ‘’Çocuklar nasıl hayal eder bilmiyorum ama çizimlerinde çok sık güneş vardır. Güneş’in eşi benzeri yok. Tıpkı tüm dünyanın bir renk festivaline dönüştüğü gün batımı gibi. Biz, bizi doğadan mahrum bırakan şehirler ve mimari yarattık. 1975 Ocağıydı. Bir gün bir kalem, bir kağıt aldım ve kendime dedim ki: Güneş üzerine bir şiir yazmak istiyorum. Tekrar tekrar: güneş, güneş, güneş. İlk sayfayı yazdım ve o benim çekmecemde kaldı. Sonra, Nisan 1975’te, Hıristiyan milis kuvvetleri, Falanjistler, bir otobüs dolusu Filistinliyi öldürdü. Buz kestim, bunun şehirde büyük sorunlara yol açacağını biliyordum.’’ diyerek cevap verir.
Bu şiirler, yazıldığından bu yana 40 yıldan fazla bir süre geçmiş olmasına rağmen son hadisesini 4 Ağustos 2020’deki büyük patlamayla yaşayan Beyrut gibi halen şiddeti, savaşı ve yıkımı deneyimleyen Akdeniz kentlerinin yaşamındaki ikiliği gözler önüne sermede son derece başarılıdır. Karanlığına ve şiddetine rağmen
bu acı döngüsü, en güzel manzarada, güneşin altın ışığı altında ve denizlerin en mavisi olan Akdeniz’de gerçekleşmektedir. Bu coğrafyanın, Mezopotamya’nın, insanları Sama (güneş tanrısı) gibi benzer düşmanlıkları başlatan efsanevi figürler yarattı. Bu tekrar, devridaim, şiddet döngüsünü daha da yaygınlaştıran bir zulüm duygusuna tanıklık eder. Bütün bunlar merkezi büyük patlamayla gelen, nükleer doğumu takip eden 10 milyar yıllık ömrü, yine nükleer bir yok oluşla son bulan güneş sistemimizi hatırlatır.
Bereketli Hilal’de (Mezopotamya ve Doğu Akdeniz’i kapsayan bölge), güneş kozmik düzeni belirler; ”the Rider of clouds’’ üretken tohumunu tanrıçanın bedenine eker. Helios, Baal, Marduk ve Bel’in hepsi, sayısız eş gibi (Anat, Ishtar, and Isis)— Ayın, doğurganlığın ve denizin dişil ilkesi, Arap Kıyameti’nde boy gösterir. (Simonton)
sarı bir güneş
Bilim insanlarına göre Dünya’daki yaşam, enerjisini güneşten alır ve bitkiler güneş ışınlarını enerjiye dönüştüren rezervuarı oluşturur. Bitkiler, güneşi evrenin merkezine yerleştiren güneş merkezlilik teorisinin canlı bir örneğidir. (Coccia)
Nadim Asfar’ın fotoğrafları insanlardan uzak, ücra yerlerdeki yaşamın bolluğuna tanıklık eder. Asfar, 10 yıl boyunca Lübnan dağlarının görüntülerini yakalamıştır. Hermon Dağı’nın kayaları ve ağaçları arasında Yunan yazıtları ve Tanrı Helios’un heykeli ile Ain Hersha’nın yalnız Roma Tapınağı’nı güneşe kayıp bir övgü olarak fotoğraflar. Hermon Dağı ilk olarak Gılgamış Destanı’nda Mesih’ten 2000 yıl kadar önce anılmıştır ve birçok kişi tarafından kozmik enerjinin özel manyetik alanlarla hissedildiği eksen Mundi olarak kabul edilir.
Roy Samaha’nın ‘Sun Rave’ filmi, Güneş’i politik ve sosyal devrimlerin merkezine yerleştirerek, her güneş fırtınasının insanın akıl yürütmesini ve tarihini büyük ölçüde etkilediği güneş merkezlilik teorisi üzerinden spekülasyonlar yaratır.
‘Deniz & Güneş’ adlı filminde Lamia Joreige, Yunanistan’da çektiği ve Etel Adnan’ın 1949’da yazdığı ilk şiiriyle diyaloğa dahil olan görüntüler gösterir. Dalgaların sesi ve mavi denize yansıyan altın ışık huzurlu bir manzara sergilerken Adnan’ın sözleri denizle güneş arasındaki gizli bir mücadeleyi gözler önüne serer ve Adnan’ın çoğu şiirinde olduğu gibi yaklaşmakta olan bir kargaşa tehdidi asla çok uzak görünmez.
siyah bir güneş
‘güneş SOYUZ’u bekliyor güneş APOLLO’yu bekliyor güneş GAGARİN
Maleviç’in kızıl güneşi onun cenaze alayını BEYRUT’a kadar izledi’
Kıyamet güneşinin yolu Beyrut’a düşer. Sanatçı ve tarihçi Gregory Buchakjian, 2009’dan 2017’ye kadar süren yedi yıllık araştırma projesi kapsamında terk edilmiş evlerin tipolojilerini kaydeder. Bölüm 3.1.2’de 10.770 fotoğraftan oluşan bir envanterden alınan görüntüler yanmış tavanları, duvarları ve giysileri temsil eder. Savaş ve milis kuvvetlerinin, ihmallerin ve yangınların yaktığı Beyrut’ta yakalanan bu görüntüler, orada ne olduğu ve neden olduğu konusunda birer bilmecelerdir.
Sirine Fattouh’un Kaybedilen ve Kazanılan isimli filminde 100 kadın neyi kaybettikleri ve neyi kazandıkları sorusuna cevap verir. Eser, yaşamın kendi ikiliğine bakar; birçoğu Ortadoğu toplumlarında kadınların zorlu yaşam koşullarını tartışırken, diğerleri güney Lübnan’daki birçok evi tahrip eden 2006 savaşı sırasında yaşadıkları kayıplardan bahseder.
Güneş Üzerindeki Zafer
Helios sadece Beyrut’u cezalandırmakla kalmamıştır, tüm Levant bölgesini ve birçok ülkeyi savaş, radikalleşme, yolsuzluk, göç ve sömürgeleştirmeden muzdarip talihsizlikler içinde kardeş haline getirir… Levantenler modern dünyaya katılmaya çalımış ve başarısız mı olmuşlardır? Güneşi ele geçirememişler midir? 1913’te yazılan ve Ekim Devrimi’nden birkaç yıl önce St. Petersburg’da sahnelenen Güneş Üzerindeki Zafer adlı avangart operada yeni dünyanın ortaya çıkışı “zaum” adı verilen ve gerçek olmayan bir dilde duyurulmuştur. Bu, insan ve makinenin ‘güneşi’’ birlikte fethedeceği bir dünyadır. Amaç, soyut bir dille aklı ortadan kaldırmak ve güneşi yakalayarak zamanı yok etmektir. Güneşi yakalamışlar mıdır? Levant başarısız olmuş ve döngüsel zaman sonsuz hale gelmiş, tüm dünyalar çökmeye devam mı etmiştir?
Bir şey kesin ki, güneş Beyrut’a karşı bir zafer kazanmıştır.
‘Kırmızıya âşık, sarıyı kıskanan ve maviden korkan ve yatay bir başka güneş
Sarı gibi romansı mavi gibi kıskanç bir bulut gibi âşık bir güneş
Çelilmsiz bir güneş çekingen bir güneş savaşkan, şişinen ve mutsuz bir güneş
Bir firavun bir mısır güneşi bir güneş evreni ve evrensel bir güneş’